Bismillahirrahmanirrahim

Soru-632: Hocam, Ehli Sünnet fıkhında konuyu yeterince öğrendiğimi sanıyorum. Şia fıkhına göre öğrenmek istiyorum.

Konu: 9 kızı 1 oğlu olan bir murisin durumu…

Normal durumda bu varisler arasındaki paylaşma durumu nedir?

Farklı durumlarda, anne ve babanın geçimleri olmadığı, geçimlerini oğullarının üstlendiği durumda, oğlun anne babası için harcadığı meblağın mirasa etkisi var mı?

Ve anne baba kendi geçim kaynakları olması durumunda, oğullarının onları geçindirmek için bir meblağ ayırmasına gerek kalmadığı durumla harcama yapması durumundaki miras aynı şekilde mi paylaşılacak?

Baba malının üçte birisini miras bırakmadan vasiyet edebiliyor mu? Bu vasiyeti oğlu için yapabilir mi? Yoksa vasiyet etmeden de mirasın üçte biri erkek evlada kalma durumu var mı?

Ehlisünnet’te “Dede Mahrumu” diye bir kavram vardır. Kişinin oğlu kendisinden önce ölürse oğlunun çocukları dededen miras alamıyor. Bu durum şia fıkhında da var mı? Gerçi Sünni Müslümanlar arasında pek gönülle kabul görmüş bir şey değil ancak malumlarınızdır ki Ehlisünnet’te böyle bir fıkhi hüküm vardır.

Yapacağınız açıklamalar için şimdiden teşekkür eder, saygılarımı sunarım.

Cevap-632: Muhterem kardeşim:

1- Bildiğiniz gibi Kur’an erkek evlada iki, kıza bir pay belirlemiş. Dolayısıyla 9 kız, 1 erkek varsa, burada mirasın tümü 11 paya bölünür, bunlardan iki pay tek erkeğe verilir, geriye kalan dokuz payın her birisi ise kızlardan her birine verilir.

2- Evladın, baba ve annesi için yaptığı harcamaların mirasta etkisi yoktur. Bunları vazifesi gereği yapmıştır. Bunda ihtiyaç sahibi olup olmamaları da durumu değiştirmez.

3- Bir kimse hayattayken malı üzerinde istediği her türlü makul tasarrufu yapabilir. Vefatından sonrası için de malının üçte birisi için vasiyet edebilir. Yani o üçte bir miktarın bir yere bağışlanması, ya da malum bir şahısa verilmesini vasiyet edebilir. Bunda oğlu, kızı veya bir başkasının olması durumu değiştirmez.

Vasiyet etmediği takdirde, fıkıhta belirlendiği ölçülere uygun olarak miras varisler arasında paylaştırılır. Ayrıca erkek evlada üçte bir verilmesi diye bir kural yoktur.

Vasiyet hükümlerinin detaylarını, ilmihallerde 2694. meseleden itibaren okuyabilirsiniz.

4- Dede mahrumu diye bir tabir fıkhımızda yoktur. Ama varisler üç tabakaya ayrılmıştır. Dolayısıyla birinci tabakadan bir kimse olduğu takdirde ikinci tabakada olanlara sıra gelmez ve mirastan pay alamazlar.

Birinci tabakada anne-baba ve evlatlar vardır. Dolayısıyla eğer bahsettiğiniz dedenin başka evlatları varsa, torunları mirastan pay alamaz. Ama eğer dedenin başka evlatları yoksa o zaman torunlara sıra gelir ve miras alabilirler. Onlar varsa başka tabakalardakilere sıra gelmez…

Mirasla ilgili hükümlerin detayları için ilmihallere 2728. meseleden itibaren bakabilirsiniz…