Bismillahirrahmanirrahim

Soru-610: Keffaret miktarı nasıl belirlenmektedir? Diyelim bir hacet için adak adadık ve onu da unuttuk; bunun için ne yapmamız gerekmektedir? Keffaret kimlere verilmelidir örneğin camilerimize yada alimlerimize vermek uygun mudur?

Cevap-610: Muhterem kardeşim, keffaretle, fidyeyi karıştırmamak lazım. Keffaret bir cezadır. Yapılan hata ve günahın telafisi içindir.. Fidye ise, mazereti olan kimsenin yapamadığı amele bedel olarak ödediği şeydir. Örneğin mazeret yüzünden oruç tutamayan kimsenin her gün için fakire 750 gr ekmek, un, pirinç gibi temel gıda maddesi vermesi gibi..  Kefaret oldukça geniş bir ve çeşitli şıkları olan bir konudur. Hatta geniş fıkıh kitaplarında müstakil bir bölüm olarak işlenmektedir. Biz burada örnek olarak bunlardan bir kaçına değinmekle yetineceğiz:

1- Hacda bulunan kimsenin ihram halinde işlediği haramlar için söz konusu olan kefaretler: İhram halinde işlenen haramların her birisi için farklı farklı keffaret çeşitleri vardır. (Hac amellerini işleyen kitaplarda açıklanmıştır.)

2- Oruçluyken mazereti olmadan orucu bozan kimsenin keffareti: Eğer haram bir şeyle orucu bozmuşsa, cem keffareti vermelidir. Yani her gün için hem altmış fakirin karnını doyurmalı, hem de (bir günü kazası olmak üzere) 61 gün oruç tutmalıdır. Ama haram olmayan bir şeyle orucunu bozmuşsa, öneğin su içmiş veya yemek yemişse.. O zaman iki şeyden birisini yapmakla yükümlüdür, ya 60 fakiri doyurmalı, ya da 61 gün oruç tutmalı. (Detayları İlmihalde oruç hükümlerinde okuyabilirsiniz.)

3- Yaptığı nezri (adağı) bozan kimsenin keffareti: Bir nezirde bulunan kimse, kendi ihtiyarıyla (hür iradesiyle) nezrinin gereğine muhalefet eder ve vefa göstermezse, keffaret vermesi yani, ya bir köle azat etmesi veya altmış fakiri doyurması ya da iki ay peş peşe oruç tutması gerekir. (Konunun detaylarını İlmihalin, 2640. meselesinden itibaren okuyabilirsiniz.)

4- Allah'la ahitleşen kimsenin ahdini bozmasının keffareti: Şer'î olan ihtiyacına ulaştığı takdirde, hayırlı bir iş yapacağına dair Allah'la ahitleşen kimse, isteğine kavuşunca o işi yapmalıdır. Hatta herhangi bir isteği olmaksızın hayırlı bir iş yapmak üzere ahdederse, o ahdine vefa göstermesi gerekir. Dolayısıyla ahdinin gereğine muhalefet edip, ahdine vefa göstermeyen kimsenin keffaret ödemesi, yani altmış fakiri doyurması veya iki ay oruç tutması ya da bir köle azat etmesi gerekir. (Daha geniş bilgi için İlmihal kitabına müracaat edin: 2667. meseleden itibaren..)

5- Yeminini bozan kimsenin keffareti: Herhangi bir işi yapmaya veya terk etmeye, örneğin oruç tutmaya veya sigara içmemeye yemin eder, daha sonra bilerek bu yeminini bozarsa, keffaret vermeli, yani bir köle azat etmeli veya on fakiri ya doyurmalı ya da giydirmeli, bunlara da gücü yetmediği takdirde üç gün oruç tutmalıdır. (Konunun bazı şart ve detaylarını İlmihal kitabının 2670. meselesinden itibaren okuyabilirsiniz.)

6- Eşi adet halindeyken cinsel münasebette bulunan kimsenin keffareti: Kadının âdet günlerinin sayısı üç kısma bölünürse ve erkek bu sürenin ilk bölümünde eşiyle cinsel ilişki kurarsa, farz ihtiyat gereği, on sekiz nohut  [3,5154 gr.] altın fakire keffaret olarak vermesi gerekir. Bu sürenin ikinci bölümünde cinsel ilişki kurarsa, dokuz nohut [1,7577 gr.] altın, üçüncü bölümünde ise dört buçuk nohut [0,87885 gr.] altın vermesi gerekir. Örneğin âdeti altı gün olan bir kadının kocası, birinci ve ikinci günün gündüzü ve gecesinde eşiyle cinsel ilişkiye girerse, on sekiz nohut [3,5154 gr.] altın fakire vermeli; üçüncü ve dördüncü günün gündüzü ve gecesinde gerçekleşirse, dokuz nohut [1,7577 gr.] altın, beşinci ve altıncı günün gündüz ve gecesinde, dört buçuk nohut [0,87885 gr.] altın vermelidir.

Not: Konunun başka detayları da var. İlmihal kitabının 452. meselesinden sonraya bakın.

Başka keffaretler de vardır ki detaylı bilgi isteyenler İlmihal kitaplarına müracaat edebilirler.