Bismillahirrahmanirrahim

Soru-564: Hocam benim bir arkadaşım var ve o Allah’ın elleri olduğuna inanıyor. Ona en iyi ne söyleyebilirim, hadis veya ayetler var mı?

Cevap-564: Muhterem kardeşim, gerçi bazı ayetlerde Allah-u Teala'ya, el, göz, yüz, gibi isnatlar olmuştur. Veya Arş, Kürsi, gibi isnadlar vardır. Ama ayetler müteşabih ayetlerdir ve bunların hepsini Hak Teala'nın zat-ı mukaddesine aykırı olmayacak şekilde tevil etmek gerekir. Aksi takdirde, Allah-u Teala'ya cismiyet özelliği veya noksanlık veya kendi yarattığı şeyde yer tutma gibi ihtiyaç ve eksiklik ve acziyeti gerektiren isnatları yapmamız gerekir ki bunlar ne aklen ve mantıken, ne de şer'i olarak doğru değildir. Ama ne yapacaksın ki bazıları güya Kur'an ve ayetin zahiri ne diyorsa, onu almak lazım. Gerisi bizi ilgilendirmiyor, isterse bir takım mahzurları da beraberinde getirsin diyorlar. Biz zahiri almakla görevliyiz. Ama o isnatların ne anlama geldiğini, gerçeğini düşünmekle mükellef değiliz. Biz Allah’ın eli var demeliyiz, ama bunun ne anlama geldiğini bilmiyoruz. Bilmemiz de gerekmiyor. Oysaki bunlar yanlış düşüncelerdir. Eğer zahire saplanıp kalmakla yükümlü olsak, o zaman örneğin şu ayeti nasıl tercüme etmeliyiz. "Her şey helak olacak-yok olacak, Allah'ın vechi-yüzü hariç." Eğer zahire bakarsanız, o zaman her şeyle birlikte Allah'ın da (haşa) yüzü hariç diğer yerleri yok olacak, bir tek yüzü kalacak!!! Demek ki her şeyi zahirine göre yorumlamak veya tercüme etmek sorunu zahirde bile çözmüyor, halletmiyor ve birçok itikadi sıkıntıyla bizi karşı karşıya bırakıyor. Herhalükarda bu tür müteşabih ayetleri başka bazı ayetlerin, hadislerin ve akli ve mantıki verilerin ışığında tevil edip yorumlamak lazım.

Örneğin sizin bahsettiğiniz elden maksat, Hak Teala'nın kudretini ifade etmektir. "Allah'ın eli, onların ellerinin üzerindedir". Yani onun kudreti bütün kudretlerin üzerindedir. Kimse onu mağlub edemez. Bunlar örfi ve mecazi tabirlerdir. İnsanların "El üstünde el vardır" dedikleri gibi.. Çünkü güç genellikle insanın ellerinde tecelli eder... Kur’an’da da Hz. Davud hakkında şöyle buyuruyor: “Şimdi sen onların dediklerine sabret de eller (kuvvet) sahibi kulumuz Davud'u hatırla. Çünkü o, zikir ve tesbih ile bize yönelmişti.” (Sad, 17)

“Kullarımız İbrahim'i, İshak'ı ve Yakub'u da an. Onlar eller (kuvvet) ve gözler (basiret) sahipleri idiler.” (Sad, 45)

Gördüğünüz gibi eğer bu ayetlerde geçen el ve göz kavramlarını biz bildik manada kullanırsak, o zaman çok abes ve mantıksız manalar ortaya çıkar. Yani malumu ilam olur. “Elleri olan Davud’u, elleri ve gözleri olan İbrahim’i, İshak’ı ve Yakubu da an!” Böyle bir mana kastedilmiş olsa abes ve anlamsız bir cümle olmaz mı? Böyle bir mana hikmet sahibi Allah’a isnad edilebilir mi?

Yüz ifadesinden maksat ise, Hak Teala’nın zatıdır. "Her şey yok olacak, onun vechi hariç" derken onun zatı hariç denmek isteniyor.. Çünkü yüz, bir varlığın adeta aynasıdır. Dolayısıyla "Onun yüzü" denildiğinde zatı kastedilmiş olur... Her halükarda bunlar mecazi ve örfi tabirlerdir ki karinelerin ve diğer ayet ve hadislerinde de yardımıyla açıklanması gerekir..

Müteşabih ve muhkem bahsi hakkında şu linkleri okumanızı tavsiye ederim:

http://www.kevsernet.com/s_ve_c/401.htm

http://www.kevsernet.com/s_ve_c/402.htm