Bismillahirrahmanirrahim

Soru-554: Vefat eden babanın kaza namazlarının büyük oğlunun boynuna farz oluşunun hikmeti nedir?

Cevap-554: Babanın kaza namazının büyük oğlana farz kılınışı hakkında aşağıdaki noktalara dikkat etmek gerekir:

1- İlahi hükümlerin bizim bildiğimiz veya bilmediğimiz bir sürü felsefe ve hikmeti vardır. Bunların bazısı açıklanmış, bazısı. Açıklanmamış, ya da açıklanmış ama bizim elimize ulaşmamıştır.

2- Bazı şeyler vardır ki maddi ve dünyevi olarak dikkate alındığında bir yük olarak gözükebilir; ancak manevi ve uhrevi olarak dikkat edildiğinde aslında bunun bir avantaj olduğunu göreceğiz. Anne baba hakkında bir evladın yaptığı iyiliklerin ister, bu dünya da isterse ahirette ona kazandırdıklarını anlatmaya bile gerek yoktur. Ben bu konuda örnek olarak sadece birkaç hadisi aktarmakla yetineceğim.

Resulullah’tan (s.a.a) şöyle nakledilmiştir: “Kim anne babasından taraf hac yaparsa, ya da ondan taraf bir borcu öderse, Allah onu Kıyamet günü Ebrar (iyiler-ermişler) ile haşreder.” (Kenzü’l-Ummal, c.16, s.468)

Yine Resulullah’tan (s.a.a) şöyle nakledilmiştir: “İyilerin Kıyamet günündeki efendisi, anne babasına ölümlerinden sonra iyilik yapan kimsedir.” (Biharü’l-Envar, c.74, Bab: 2, Hadis: 58)

İmam Cafer-i Sadık’tan (a.s) şöyle nakledilmiştir: “Sizden her hangi bir kişinin anne ve babasına hayattayken veya öldükten sonra iyilik etmesine engel olan nedir? Onlardan taraf namaz kılsın, sadaka versin, hac yapsın. Bunu yaparsa, hem anne babasına sevap verilir, hem de aynı sevabı bunları yapan evlada verilir. Ayrıca Allah bu iyilik ve namazıyla ona çok hayırlar nasip eder!” (Biharü’l-Envar, c.74, Bab: 2, Hadis: 100)

Dolayısıyla, hayata farklı pencereden bakan ve hayat felsefesini maddiyat üzerine değil maneviyat üzerine kuran bir kimse, bu gibi sorumluluklardan zerre kadar rahatsızlık duymaz, tam tersine büyük bir memnuniyet ve mutluluk hisseder ve bunu Allah-u Teala’nın kendine bir lütfü olarak algılar.

3- Hadislerde bu konuda beyan edilen bir hikmet ve sebep şöyle açıklanmıştır: Bir baba vefat ettiğinde, onun şahsi malzemeleri, eşyaları, silah, yüzük, mushaf, binek vs. gibi büyük evlada miras kalır. Dolayısıyla kzayı da o üstlenmesi gerekir. Bu belki de bu hükmün hikmetlerinden sadece bir tanesidir.

4- Bir diğer hikmeti de şu olabilir: Hadislerde de beyan edildiği üzere büyük oğlanın babadan sonra ailedeki konumu babanın konumu gibidir. Dolayısıyla onun bu konumunun pekişmesi ve yerine oturması için de böyle bir yükümlülük onun boynuna yüklenmiş olabilir.

5- Bir başka ihtimal birçok hükümde olduğu gibi esasen belki de bu tür emirlerle Rabbimiz bizim emirlerine teslimiyetimizi ölçmek istiyor. Yani bu da kendi yerinde bizim için belki de  bir imtihandır.

Her halükarda hükmün hikmet ve felsefesini bilsek de bilmesek de bir kul olarak bize düşen Rabbimizin emirlerine teslim olup uymaktır. Çünkü biliyoruz ki bunlar hikmet sahibi Rabbimizden sadır olmuştur. Onun hiçbir emri veya yasağı abes ve boş değildir. Allah-u Teala hepimize saadetimizin yegâne anahtarı olan o gerçek teslimiyet ruhunu inayet buyursun. Amin!