Bismillahirrahmanirrahim

Soru-487: Hocam Rahman suresinin 17.ayetinde iki doğu ve iki batıdan bahsediliyor; buradaki iki doğu ve batıdan kasıt ne? Yine Rahman suresinde '' Artık Rabbinizin hangi nimetini yalanlayacaksınız ?''ayeti çokça tekrarlanıyor; bunun sebebi  bir vurgu yapmak, dikkatleri çekmek için mi? Yoksa başka bir nedeni var mı?

Cevap-487: Muhterem kardeşim, bildiğiniz güneş ve ayın doğuş ve batışı yılın bütün günlerinde aynı saatte gerçekleşmiyor, günlerin kısalıp uzamasıyla doğuş ve batış yerleri de değişiyor. Kur'an-ı Kerim'de "doğular ve batılar" tabiri de kullanılmıştır. Doğular ve batılar derken işte bu çeşitli doğuş ve batış noktaları kastedilmiştir. İki doğu ve batıdan kasıt ise güneşin ve ayın doğuş ve batışındaki meylin en son noktasıdır. 

Ehl-i Beyt Mektebinin büyük âlimlerinden olan Merhum Feyz de bunu Es-Safi adlı tefsirinde güneşin yaz ve kış mevsimlerindeki doğduğu yerler şeklinde izah etmiştir ki yukarıdaki manya yakındır. Bu mana Hz. Ali (a.s)’dan nakledilen bir hadiste yer almıştır. Hz. Ali (a.s) bu nakle göre şöyle buyurmuştur: “Yazın kendine has doğusu ve kışın da kendine has doğusu vardır. Bu, güneşin yaklaşması ve uzaklaşmasından anlaşılır.”

İmam Sadık (a.s)’dan nakledilen bir hadise göre, iki doğudan maksat Hz. Peygamber ve Hz. Ali’dir. İki batıdan maksat ise Hz. Hasan ve Hüseyin’dir. Eğer bu hadisi sahih kabul edersek bu hadisle yukarıdaki hadis arasında bir çelişki yoktur. Çünkü Kur’an-ı Kerim, sürekli manevi değerleri anlatmak için maddi hayatımızdaki sözcük ve kavramları örnek verir. Bu yüzden iki doğu ve iki batının maddi âlemde bir belirgin örneğinin oluşu maneviyat âleminde de onun yüce bir örneğinin oluşuyla çelişmez. Bu konu kendi yerinde açıklanması gereken önemli bir ilkedir.