Bismillahirrahmanirrahim

Soru 426: Muhterem hocam, benim öğrenmek istediğim, İslam'da kölelik ne zaman kalkmıştır? Peygamberimiz kendi döneminde kaldırmadı mı? Tam olarak insan alıp satmak ne zaman ortadan kalkmıştır. (Tabi ki zahiri olarak soruyorum; şimdi bile kölelik, putçuluk mevcuttur, sadece sekli değişmiştir.)

Cevap 426: Muhterem kardeşim, cahiliyet zamanında bulunan köleliğe (ki zorbaların, zulüm ve zorbalığa dayanarak insanları ezip, mallarını gasbediyor, kendilerini öldürüyor veya kendileriyle birlikte çoluk çocuklarını köle ediniyorlardı) bu tür köleliğe İslam baştan karşı çıkmış ve zaten ana hedeflerinden birisini de insanları bu tür köleliklerinden kurtarma olarak belirlemişti. Ama İslam'da teyid edilen bir kölelik vardır ki o da İslam'a karşı savaşan kâfirlerden alınan esirlerle alakalıdır.

Alınan bu esirlerin ne yapılmasıyla ilgili birkaç alternatif akla gelebilir:

1- Hepsini serbest bırakalım.

Bu doğru bir karar olabilir mi? Açıktır ki hayır. Çünkü geri dönüp tekrar küfür cephesini güçlendirir ve yeni savaşların zemini hazırlarlar.

2- Hepsini öldürelim.

Bunun da doğru olmadığı ortadadır. Zira İslam'da savaş ve adam öldürme bir zaruret ve mecburiyettir. İslam'ın birinci hedefi insanları ıslah ve hidayet etmektir. Ama bazen bunu hiçbir yolla gerçekleştirmek mümkün olmuyor. Ve kanserli veya kangren olmuş bir organ gibi diğer organların selameti için kesilip atılması zaruret haline geliyor. Ama bu zaruret bertaraf olduktan sonra, İslam kanların ve canların korunmasına son derece önem vermiştir. Alınan esirlerde de tehlike bertaraf edildiği için artık öldürmeye bir gerekçe kalmıyor. Ayrıca onları ıslah ve hidayet etme imkânı da vardır.

3- Müslümanlığını ilan edenleri serbest bırakıp diğerlerini öldürelim.

Bu doğru olabilir mi? Yine cevabı hayırdır. Çünkü can havliyle zahirde de olsa, "İman ettim" deyip, kurtulduktan sonra tekrar İslam için potansiyel tehlike oluşturmaları ihtimali son derece yüksektir. Dolayısıyla hiçbir akıllı yönetici bunu yapmaz.

4- Bazı devletlerin yaptığı gibi, esir kampları oluşturalım.

Bu da en azından her yönden makul ve mantıklı bir seçenek olmayabilir. Zira İslam devletinin maddi ve mali imkânlarının onlara harcanacağı ve beytülmale küçümsenmeyecek derecede zarar vereceği açıktır.

5- Bir tek alternatif kalıyor ki o da İslam'ın ön gördüğü ve açıklanacağı üzere en makul ve mantıklı seçenektir.

Evet, İslam bu esirlerin Müslümanlar arasında paylaştırılıp, onlara köle ve hizmetçi olarak verilmesi öngörülmüştür. Bununla birkaç şey hedeflenmiştir:

a) İslam'a karşı savaşan o azgınların küfür ve düşmanlıklarının zillet ve ezikliğini hissetmeleri..

b) İslam için fedakârlık yapan Müslümanlara hizmet etmelerinin sağlanması…

c) İslam hükümetinin bütçesina artı bir yükün yüklenmemesi…

d) Hepsinden önemlisi Müslümanların elinde, yavaş yavaş eğitilip, İslam'la ve İslam'ın gerçekleri ve güzellikleriyle tabii olarak tanıştırılmalarının sağlanması…

Öte yandan onların tedrici ve zaman aşamasında serbest kalmalarını sağlamak için İslam çeşitli tedbirler düşünmüştür ki bunalar da gösteriyor ki İslam başlı başına, insanları köleleştirmeği ve kölelik diye bir müesseseyi tesis etmeyi hedeflememiştir. Zaruretten hâsıl olan bir olumsuzluğu gidermek için böyle bir yöntemi seçmiştir.

Evet, İslam, esasen köle azad etmeyi en fazileti amellerden birisi olarak addetmiştir. Ayrıca işlenen birçok günah ve hatalarda ceza ve kefaret olarak köle azat etmeyi kararlaştırmıştır.

Şunu da unutmamak lazımdır ki zarureten adı köle bile olsa, köle sahiplerine onlara insanca davranmaları ve zulüm ve haksızlık yapmamaları için de bir sürü direktifler vermiştir.