Bismillahirrahmanirrahim

Soru 363: Sayın hocam size bir sorum olacak: Neden biz Şialar İran’a veya İran’daki muctehidlere bağlıyız ve neden bağlı olmalıyız? Bağlı olmazsak ne olur? Diyanet de  Sünnilerin mi muctehidi oluyor?

Cevap: Muhterem kardeşim, her konuda akıllı insanlar o dalın uzmanına müracaat eder. Çünkü her kes her konuda uzman olmak isterse bu hem mümkün olmaz, hem de hayat felç olur. Hasta olanlar uzman doktora müracaat eder. Ev yaptırmak isteyen bu işin mühendisine, mimarına müracaat eder vs.

Bismillahirrahmanirrahim

Muhterem kardeşim, her konuda akıllı insanlar o dalın uzmanına müracaat eder. Çünkü her kes her konuda uzman olmak isterse bu hem mümkün olmaz, hem de hayat felç olur. Hasta olanlar uzman doktora müracaat eder. Ev yaptırmak isteyen bu işin mühendisine, mimarına müracaat eder vs.

Siz hiç doktora gittiğinizde size teşhis koyup reçete yazdığında, hayır şurası benim kafama uymaz, şurası mantığıma terstir diyor musunuz? Demezsiniz, çünkü bu iş için yıllarını vermiş, emek sarfetmiş ve bilahare dalında uzmanlaşmış olan odur, siz değilsiniz. Neden her konuda işin uzmanına müracaat edilmesi gerektiğini hepimiz kabul ediyoruz da bir tek din konusunda hepimiz ahkam kesme hakkını kendimizde buluyoruz?

Elbette müctehidler de masum olmadıkları için hata yapma ihtimalleri vardır. Ve eğer bir kimseye bir müctehidin yüzde yüz hata yaptığı delilleriyle sabit olursa, ona uyma mecburiyeti yoktur. Ama onların hatalarını tesbit eedebilmek için de, onların sevisesinde uzman olmak gerekir. Aksi takdirde herhangi bir hata tesbit edilmediği müddetçe onlara hem dinen hem de aklen uyma mecburiyetimiz vardır. Tıpkı tedavimiz için doktorlara uymaya mecbur olduğumuz gibi.

Esasen bizi bu işe sevkeden her şeyden önce bizzat aklımızdır. Çünkü bunun başka alternatifi yoktur. Her şeyin uzmanına müracaat edilmesi gerektiği hususu, her kesin kabul ettiği akli bir kuraldır.

Kaldı ki bu sadece bize has bir konu da değildir. Ehli Sünnet de kendi müctehidleri ve mezhep İmamlarına uymayı gerekli görürler; Hanefilerin İmam Ebu Hanifeye, Şafiilerin İmam Şafii'ye, Malikilerin İmam Malik'e, Hanbelilerin İmam Ahmed b. Hanbel'e taklit ettikleri gibi. Hatta Ehl-i Sünnet bu dört müctehidin dışında her hangi bir müctehide uymayı caiz bilmez ve ictihad kapısının artık kapandığını iddia ederler. Elbette siz eğer kendinizi Sünni de görmüyorsanız o başka..

Evet, din konusunda da her kesin uzman olması mümkün olmadığı için, bu konuda yıllarca ömür tüketmiş güvenilir din uzmanlarına müracaat etmek gerekir. Bunların ismine biz müctehid diyoruz. Müctehidin illa da İranlı olması diye bir kural yoktur. Ama İran’da bizim mezhebimize uygun medreseler ve ilim merkezleri bulunduğu için mezhebimize uygun din uzmanları bu merkezlerde yetişmektedir. Eğer örneğin Türkiye'de de bu merkezlerden bulunsaydı ve oralarda müctehid yetişseydi, onlara taklit ederdik. Ama böyle olmamıştır. Nitekim Irak'ın Necef kentinde de bu medreselerden bulunduğu için orada da müctehid yetişmektedir. Şu anki müctehidlerimizden bazıları şu anda Necef’te bulunmaktadır, Ayetullah Sistani gibi.. Türkiye’deki diyanet Sünni mezhebine göre fetva verdiği için bizi bağlamaz

Elbette şunu da bilmemiz gerekir ki taklit sadece Fıkhi ve ameli konulardadır. Ama itikadi ve inançsal konularda taklit caiz değildir. Yani Filan kes Allah var diyor, ben de ona uyarak Allah var diyorum, diyemezsiniz. Orada kendiniz aklınızı kullanıp delilleriyle Allah'ın varlığına inanmalısınız. Diğer itikadi konular da aynı. Allah'a emanet olun.