Soru-224: Hadislerde bazen filan işi yapanın ameli kabul olmaz. Örneğin gıybet eden kimsenin orucu kabul olmaz. Şarap içen kimsenin ameli kırk gün kabul olmaz vs. denmektedir. Acaba bundan maksat nedir? Yani mesela gıybet eden kimsenin orucu bozuluyor mu? Dolayısıyla kaza mı etmesi gerekir?

Cevap-224: Amellerin değişik şartları vardır; bunlardan bir kısmı sıhhat şartlarıdır, bir kısmı kabul şartları, bir kısmı ise kemâl şartları. Örneğin namazın sıhhat şartları abdestle kılınması, vakit girdikten sonra kılınması, elbise ve bedenin necis olmaması, kıbleye doğru kılınması, kılınan yerin gasbî olmaması vs. fıkhî hükümlerdir. Namazın kabul şartları günah işlenmemesi, teveccühle kılınması gibi şeylerdir. Namazın kemâl şartları ise temiz elbiseyle kılınması, beyaz elbiseyle kılınması, müstehap olan zikirlerin söylenmesi, ilk vakitte kılınması gibi şeylerdir.

Şimdi namazını sıhhat şartlarına uygun olarak kılan bir kimsenin namazı doğrudur ve teklif boynundan kalkmıştır. Yani artık onu yeniden kılması veya kaza etmesi gerekmez; hatta eğer kabul ve kemâl şartlarına riayet etmese dahi. Ancak böyle bir namazdan sevap almaz. Eğer kabul şartlarını riayet ederse, vazifeyi ifayla birlikte sevap da alır. Bunun yanı sıra kemal şartları dediğimiz şartları da ne kadar fazla yerine getirirse o derce sevabı da artmış olur ve manevî dereceleri yükselir. Oruç ve diğer amellerde de durum aynıdır. Dolayısıyla eğer hadislerde filan işi yapan kimsenin ameli kabul olamaz dendiğinde, bundan maksat o amelden sevap alamayacağı ve manevi bir ilerlemenin söz konusu olamayacağıdır; amelin temelli batıl olması ve yeniden yerine getirilmesi veya kaza edilmesi gerektiği değildir.