Cevap-217:
Muhterem kardeşim, önce
sakal kesme hakkındaki fetvaları dikkatinize sunup daha
sonra bu fetvaların dayanağı olan hadislerden örnekler
vermeğe çalışacağız:
FETVÂLAR
Soru:
Tüylerinin tıraş edilmemesi farz olan alt çeneden maksat
nedir? Ve acaba yüzün iki yanı da bunun içine girer mi?
Cevap: Ölçü,
örfen
sakal bırakmış olmaktır.
Soru: Uzunluk
ve kısalık bakımından sakalın sınırı nedir?
Cevap: Bunun
belli bir sınırı yoktur; bunda ölçü,
örfen
sakal denilmesidir ve bir el tutumundan fazla olması ise
mekruhtur.
Soru: Bazıları
sadece çenelerinde tüy bırakarak sakallarını tıraş
etmekteler, bunun hükmü nedir?
Cevap: Sakalın
bir bölümünü tıraş etmek, sakalın tamamını tıraş etmek
hükmündedir.
Soru: Acaba
sakalı tıraş etmek
fısk sayılır mı?
Cevap: Farz
ihtiyat gereği sakalı kesmek haramdır ve farz ihtiyat
gereği sakalı kesmeye
fıskın sonuç ve
hükümleri yüklenir.
Soru: Bıyığı
tıraş etmenin hükmü nedir? Ve acaba bıyığı aşırı
miktarda uzatmak câiz midir?
Cevap: Bıyığı
tıraş etmenin, bıyık bırakmanın ve uzatmanın özü
itibariyle bir sakıncası yoktur. Ancak bıyığı, yemek
yerken ve su içerken yemeğe ve suya deyecek miktarda
uzatmak mekruhtur.
Soru: Bir
sanatçının, mesleği gereği sakalını jiletle veya sakal
tıraş makinesiyle kesmesinin hükmü nedir?
Cevap: Eğer "tıraş
edildi" söylenecek nitelikte olursa farz ihtiyat gereği
haramdır. Fakat eğer sanat işi İslam toplumunun ihtiyaç
duyduğu zaruri işlerden sayılırsa sakalı zaruret
miktarınca tıraş etmenin sakıncası yoktur.
Soru:
Şirketlerden birinin halkla ilişkiler sorumlusu olmam
itibariyle misafirlerimizin sakallarını tıraş etmede
kullanmaları için tıraş malzemeleri satın alıp onlara
sunmamız gerekiyor; bu konuda benim vazifem nedir?
Cevap: Farz
ihtiyat gereği tıraş malzemeleri satın alarak
başkalarına vermek zaruret durumu dışında câiz değildir.
Soru: Sakal
bırakmak insanın aşağılanmasına sebep olursa, sakalı
tıraş etmenin hükmü nedir?
Cevap: Sakal
bırakmak dinine önem veren Müslüman bir kişinin
aşağılanması sebebi olamaz ve farz ihtiyat gereği
sakalını tıraş etmesi câiz değildir. Ancak sakal
bırakmak insanı zarar ve sıkıntıya sokarsa kesmenin
sakıncası yoktur.
Soru: Eğer
sakal bırakmak insanın meşru amaçlarına ulaşmasına engel
olursa, sakalı tıraş etmek câiz olur mu?
Cevap:
Mükellefin kayda değer zarar ve meşakkat durumları
dışında Allah
Teala'nın emrini uygulaması farzdır.
Soru: Aslında
sakal tıraşında kullanılan fakat bazen başka yerlerde de
kullanılan tıraş kreminin üretimi ve alım-satımı câiz
midir?
Cevap: Mezkur
kremin sakal tıraşından başka helal menfaatleri de varsa,
onu bu amaçla üretmenin ve satmanın sakıncası yoktur.
Soru: Acaba
sakalı tıraş etmenin haram oluşundan maksat, tüylerin
yüzden tam olarak çıktıktan sonra tıraş edilmesi midir,
yoksa yüzde çıkan az miktardaki tüyü tıraş etmeyi de
kapsar mı?
Cevap: Genel
olarak, yüzdeki tüyleri sakal tıraşı denilecek miktarda
tıraş etmek ihtiyat gereği haramdır. Ancak sakalı tıraş
denilmeyecek miktarda yüzdeki tüyleri kesmenin sakıncası
yoktur.
Soru: Acaba
berberin sakal tıraşı karşılığında aldığı ücret haram
mıdır? Eğer haramsa, bu para helâl mala karışırsa humus
vermek istediğinde iki defa mı humus vermesi gerekir?
Cevap: Sakal
tıraş etmek karşısında ücret almak farz ihtiyat gereği
haramdır. Harama karışmış helâl mala gelince, eğer haram
malın miktarını bilir ve sahibini tanırsa onu sahibine
geri vermesi veya onun rızasını alması farzdır. Ama eğer
belli kişilerden birisi olarak bile sahibini tanımazsa,
bu durumda onu sahibinin hayrına fakirlere sadaka
vermelidir ve eğer sahibini tanır da miktarını bilmezse,
uygun bir yolla onun rızasını elde etmesi farzdır. Eğer
ne miktarını bilir ve ne de sahibini tanırsa, bu durumda
malının haramdan temizlenmesi için humusunu vermelidir.
Humusu verdikten sonra geriye kalan mal eğer yıllık
giderinden fazlaysa, bu durumda kazancının humusu olarak
onun da humusunu vermelidir.
Soru: Bazen
bazı kuaförler tıraş makinelerini tamir etmem için bana
müracaat ediyorlar; sakalı tıraş etmenin
şer'an
haram olduğu dikkate alındığında, onların makinelerini
tamir etmem câiz midir?
Cevap: Mezkur
aletin sakal tıraşından başka yerlerde de
kullanılabileceğinden, sakal tıraşında kullanılması
amacıyla olmazsa onu tamir etmek ve karşılığında ücret
almak sakıncasızdır.
Soru: Acaba
yanak yumrusundaki kılları iple veya cımbızla almak
haram mıdır?
Cevap: Yanak
yuvarlağı sakaldan sayılmadığı için oradaki kılları
hatta tıraş ederek de almanın sakıncası yoktur.
HADİSLERDEN ÖRNEKLER
1-
Birçok şia ve Sünni kaynaklarda Hz.
Emir-ül
Mu'min
(a.s), İbn-i
Abbas,
Abdullah b. Abdullah ve
Ebu
Emame
vasıtasıyla Hz.
Resulullah'tan
(s.a.a) şöyle nakledilmiştir: "Bıyıklarınızı kısaltın,
ama sakallarınızı bırakın."
2-
Şeyh Saduk
"El-Fakih"
kitabında
Resulullah'tan (s.a.a) şöyle
nakletmektedir: "Mecisiler
(Ateşperestler) sakallarını kesip bıyıklarını
uzatıyorlar; ama biz (Müslümanlar) bıyığı kısaltıp
sakalımızı bırakıyoruz."
3-
Kaziruni
"El-Munteka"
kitabında bir hikayenin arasında şöyle nakletmektedir:
"İran padişahı tarafından iki kişi Allah Resulü'nün (s.a.a)
yanına geldiklerinde kesilmiş sakallara ve uzatılmış ve
burulmuş bıyıklara sahiplerdi. Allah Resulü (s.a.a)
onlara hitaben şöyle buyurdu: "Yazıklar olsun size,
kim sizi böyle yapmaya emretmiştir?" Cevapta şöyle
dediler: "Bize bunu
Rabbımız olan "Kisra"
emretmiştir." Allah Resulü şöyle devam etti: "Ama benim
Rabbım
bana bıyığımı kısaltmayı ve sakalımı uzatmayı
emretmiştir."
4- "Eş'asiyyât"
kitabında İmam Cafer-i Sadık (a.s) vasıtasıyla
babalarından, bilahare Emir-ül
Mu'minin
(a.s) kanalıyla
Resulullah'tan (a.s)
şöyle nakledilmiştir: "Sakal kesmek
musle
yapmak gibidir.
Musle yapan kimse
Allah'ın rahmetinden uzak olsun."
5-
Usul-ül
Kafi kitabında Hz. Emir-ül
Mu'minin'den
(a.s) nakledilen bir hadisin bir bölümünde şöyle
geçmektedir:
"Cünd-i
Beni Mervan,
geçmiş ümmetlerden sakallarını kesen ve bıyıklarını
uzatıp buran topluluklardı. Onların bu davranışı (bilahare)
bazı hayvanların şekline dönüşüp
mesh edilmelerine
sebep oldu."
6-
Mecme-ül
Beyan tefsirinde İmam Cafer-i Sadık'tan (a.s) şöyle
nakledilmiştir: "Bıyığı kısaltıp sakalı bırakmak,
Hz. İbrahim'in (a.s)
sünnetlerindendir. Allah
Teala
Kur'an-ı
Mecid'de
onun sünnetlerine uymamızı emretmiştir."
8-
Ali b. Cafer kardeşi İmam Musa
Kazım'a (a.s) "Sakal
kesmek caiz midir?" diye sorunca, İmam (a.s) şöyle
buyurdu: "Yüzün yukarı kısımlarını (yanakları)
kesmenin sakıncası yoktur. Ama ön ve aşağı kısımları
tıraş etmek caiz değildir."
8- "Serâir"
kitabında
Ahmeb b.
Ebi
Nasr'da
şöyle nakledilmiştir: "İmam Rıza'ya (a.s) "İnsanın
sakalını kesmesi caiz midir?" diye sordum; İmam (a.s)
şöyle buyurdu: "Yüzün üst kısımlarını (yanakları)
kesmenin sakıncası yoktur. Ama yüzün ön ve aşağı
kısımlarını kesmek caiz değildir."
9-
Merhum Şey
Behai'nin "İtikadât
Risalesi"nde şöyle yazmaktadır: "Sakal tıraş etmenin,
kumar ve sair günahlar gibi haram olduğu, Şia ulemasının
kesin fetvalarındandır."
10-
Müteşerrî
ve mütedeyyin insanların hepsi, sakal tıraş etmeği
münker
ve kötü işlerden saymış ve saymakta ve bundan
kaçınmaktadırlar. Onların bu tavrı sakal kesmenin
haramlığını ortaya koymaktadır."